همانطور که انسانها برای زنده ماندن، رشد و نمو نیاز به غذا و مواد مورد نیاز بدن دارند، گیاهان نیز به مواد ضروری برای رشد خود نیازمند هستند. چند عنصر شیمیایی وجود دارند که گیاهان برای بقای خود به شدت آنها نیاز دارند. دو عنصر بسیار مهم در رشد گیاهان، اکسیژن و هیدروژن هستند. از آنجایی که بیشتر وزن گیاه از آب تشکیل شده، میتوان به این امر پی برد.
در واقع اگر آب را از یک گیاه زنده بیرون کشیده و آن را خشک کنید، میبینید که ۹۵ درصد این گیاه خشک شده دارای کربن، هیدروژن و اکسیژن است. در واقع آب و کربن دی اکسید عناصر ضروری برای فتوسنتز گیاه هستند. در این مقاله میخواهیم چند عنصر ضروری برای رشد گیاهان را به شما معرفی کنیم.
نقش عناصر غذایی در گیاهان چیست؟ و عناصر ضروری برای رشد گیاهان
چند عنصر مهم در خاک وجود دارند که گیاه برای رشد خود، آنها را از خاک دریافت میکند. این عناصر به سه گروه درشتمغذیهای اولیه، مواد مغذی کوچک و همچنین ریزمغذیها تقسیم میشوند. درشتمغذیها موادی هستند که گیاه به مقدار زیادی به آنها احتیاج دارد. مواد مغذی کوچکتر نیز درصد کمتری از نیاز گیاه را تشکیل میدهند.
ریزمغذیها هم باید به گیاه برسند، اما تاثیرات آنها در رشد گیاه نسبت به سایر مواد کمتر است. تمام این موارد نقشی اساسی در رشد، نمو و حفظ گیاه دارند. نقشی که هر کدام از این عناصر در رشد گیاه ایفا میکنند بسیار گسترده است. اما در ادامه این مطلب هر کدام از این موارد را به طور خلاصه بررسی میکنیم.
● درشت مغذی ها
درشتمغذیها پرمصرفترین عناصر لازم برای گیاهان هستند. در واقع کاهش میزان هر کدام از این عناصر، مشکلات جدی و زیادی را برای گیاه به وجود خواهد آورد. یکی از این عناصر نیتروژن بوده که برای رشد برگ بسیار لازم است. نیتروژن یکی از اصلیترین و مهمترین عناصر تلقی میشود. نیتروژن بخش مهمی از پروتئینها را تشکیل میدهد. همانطور که میدانید آنزیمها و پروتئینها برای رشد گیاه ضروری هستند. عنصر مهم دیگر فسفر است. فسفر کمک میکند کربوهیدراتهای تولید شده درون برگها، به گلها و میوهها برسد.
یکی دیگر از عناصر مهم پتاسیم است که برای فتوسنتز کاربرد زیادی داشته و کمبود آن، برگها را زرد میکند. کلسیم نیز از دیگر عناصر مهمی است که میتواند بخش زیادی از دیواره سلول را ساخته و به تقویت ساختار گیاه کمک میکند. عنصر مهم دیگر منیزیم است که در فتوسنتز، تنفس گیاه و حرکت سیستمهای آنزیمی اثرگذار است. گوگرد نیز یکی دیگر از درشتمغذیها است که در تشکیل پروتئین و آمینو اسیدها نقش دارد.
● ریز مغذی ها
اهمیت ریزمغذیها نیز به اندازه درشتمغذیها است. اما با این تفاوت که میزان کمتری از آنها مورد نیاز است. یکی از ریزمغذیها بور بوده که در عملکرد دیواره سلولی بسیار تاثیرگذار است. همچنین مس نیز از جمله ریزمغذیهایی است که برخی از آنزیمها و پروتئینهای گیاهی، آن را دارا هستند. آهن از دیگر ریزمغذیهایی است که به حفظ کلروفیل گیاه کمک میکند.
یکی دیگر از ریزمغذیهای مهم منگنز است که به فعال شدن برخی از آنزیمها کمک میکند. مولیبدن نیز یکی دیگر از عناصر مهمی است که میتواند جذب طبیعی نیتروژن را افزایش دهد. از دیگر مواد ضروری میتوان به روی اشاره کرد. روی نقشی اساسی در واکنشهای آنزیمی دارد. یکی دیگر از مواد ضروری کلر بوده که در اغلب کودها از آن استفاده میشود.
کمبود عناصر در گیاهان
در صورتی که هر کدام از عناصر ضروری برای رشد گیاهان به کمتر از حد طبیعی برسند، آسیبهای زیادی به گیاه وارد میشود. این آسیبها را در قالب برخی مشکلات ظاهری میتوانیم مشاهده کنیم؛ به طور مثال تغییر رنگ و تغییر شکل در برگها، میوهها و گلها، زودرس یا دیررس بودن، رشد ناکافی ریشهها و جوانههای انتهایی از جمله این مشکلات هستند.
همچنین سوختگی، اختلال در عملکرد، تغییر سایز میوهها و بسیاری از موارد دیگر را نیز در صورت کمبود عناصر ضروری مشاهده خواهیم کرد. البته در برخی از موارد، این نشانهها دلایل دیگری نیز میتوانند داشته باشند؛ به طور مثال تغییرات دما، حمله حشرات، وزش باد شدید، سموم نامناسب و مواردی از این دست میتوانند نتایجی مشابه با نتایج کمبود عناصر داشته باشند؛ بنابراین در صورت وجود این علائم بهتر است با یک کارشناس مشورت کنید.
معرفی چند کود شیمیایی ضروری برای رشد گیاه
برای تامین برخی از عناصر ضروری در رشد گیاه، گاهی لازم است خودمان نیز به خاک کمک کنیم. این کمک از طریق افزودن کودهای شیمیایی انجام میگیرد که موجب تقویت خاک و در نتیجه تقویت گیاه خواهد شد. یکی از این کودها، کود اوره است که در رشد درختان میوه، ذرت و برنج اثر دارد. مهمترین خاصیت کود اوره، درصد بالای نیتروژن آن است.
همانطور که گفتیم یکی از اصلیترین مواد برای رشد گیاهان، نیتروژن است. ۶۴ درصد کود اوره را نیتروژن تشکیل میدهد. همچنین آمونیاک و کربن دی اکسید هم از دیگر عناصر تشکیلدهنده کود اوره هستند. یکی دیگر از کودهای مهم در رشد گیاه، کود سولفات آهن است و همانطور که از نام آن پیدا است، جزء سولفاتها محسوب میشود. در واقع سولفات آهن نوعی نمک بوده و در دسته هپاتیدراتها قرار دارد.
هپاتیدراتها یکی از انواع ترکیبات شیمیایی هستند که از ۷ مولکول آب تشکیل شدهاند و در صنایعی مانند پزشکی و کشاورزی استفاده میشوند. هنگام افزایش حالت قلیایی خاک، کود سولفات آهن میتواند خاک را به حالت اسیدی نزدیکتر کند. قیمت این کود نیز نسبت به بسیاری از کودهای دیگر مقرونبهصرفهتر است. رشد خزهها و جلبکها را میتوان به کمک این کود کنترل نمود.
یکی دیگر از کودهای تاثیرگذار در رشد گیاه، کود سولفات پتاسیم است. این کود از گوگرد و پتاسیم تشکیل شده و در دو حالت مایع و خشک میتوان از آن استفاده نمود. کود سولفات پتاسیم در رنگپذیری میوه و طعم بهتر آن، سوخت و ساز بیشتر پروتئینها و افزایش مقاومت گیاه در مقابل آفات و حشرات نقشی اساسی دارد.
بیشتر بخوانید:شرکت های تولید کننده کودهای شیمیایی
کشاورزی نیز مانند هر عمل دیگری، نیازمند آگاهی از اصول مربوط به آن است. یکی از اصلیترین نکات در پرورش گیاهان، اطلاع از غذاهای لازم برای گیاه است. در واقع عناصری که در این مقاله به آنها اشاره کردیم، غذای گیاه محسوب میشوند. کمبود هر کدام از آنها نتیجهای جز آسیب به گیاه به همراه نخواهد داشت؛ بنابراین اطلاع از این عناصر، امری بسیار ضروری است.
